Bệnh Ngoài Da

[Admin]

Bệnh Ngoài Da Acanthosis Nigracans (AN)

Bs Trần Mạnh Ngô
Ai cũng có thể bị bệnh ngoài da Acantosis Nigracans (AN), đặc biệt người mập. Vết da đen và nâu xuất hiện đằng sau cổ, dưới cánh tay hay dưới bẹn, háng, đôi khi có thể ở môi hay lòng bàn chân. Vậy triệu chứng độc nhất của bệnh Acantosis Nigracans (AN) là thay đổi mầu da. Thay đổi mầu sắc kéo dài cả năm, tháng (muốn biết thêm về Acantosis Nigracans, xin bấm chuột vào Reference này: medicine.ucsd.edu/clinicalimg/Skin-skintags.html).

Nguyên nhân bệnh có thể bởi ăn quá nhiều chất bột hay đường tăng nguy cơ bệnh ngoài da với những vết nâu hay đen.
Phần lớn bệnh nhân có kích thích tố insulin cao trong máu: cao hơn những người mập khác không bị AN.
Kích thích tố Insulin lọt vào da hoạt hóa thụ thể Insulin làm da tăng trưởng bất bình thường gây bệnh AN.
Ðiều trị bằng dinh dưỡng giảm insulin trong máu thuyên giảm AN.
Ngược lại, nếu người bình thường không mập mà bị bệnh ngoài da AN thì phải truy tầm nguyên nhân gây bệnh.
Trong vài trường hợp hiếm có, AN có thể liên hệ bệnh u bướu.
Những vết thâm ngoài da có thể xuất hiện ở những nơi khác trong cơ thể như tay hay môi và thường là bệnh nặng. Ðôi khi có thể do di truyền liên hệ bệnh tuyến nội tiết.
Nói chung thì không có phương pháp đặc biệt điều trị bệnh AN. Nếu vì do bệnh nhân bị mập quá thì nên giảm cân, ăn uống giảm năng lượng.
Ðiều trị bệnh ngoài da Acantosis Niagrans có thể dùng Retin-A, dung dịch 20% urea, alpha hydroxyacids và salicylic acid. Bác sĩ chuyên khoa ngoài da có thể giúp các bạn điều trị bệnh ngoài da Nicantosis Nigracans, bằng những phương pháp như ủi da (dermabrasion) hay kỹ thuật laser.
Điều trị có kết quả sẽ nhanh hơn nếu biết rõ nguyên nhân gây bệnh.
References:
1) American Osteopathic College of Dermatology, 2005
2) Mayo Clinic, 2006
3) Skin and Aging Journal, 2006

[Chú thích: Acanthosis Nigracans (AN) là loại bệnh ngoài da nổi lên những vết da đen (hyperpigmentation) và dầy (hyperkeratosis), đặc biệt ở những vùng da bị gấp lại, như cổ, nách hay bẹn.
Bác sĩ chuyên khoa chỉ cần nhìn là có định bệnh AN. Vài trường đặc biệt phải làm sinh thiết.
Bệnh ngoài da AN có thể liên hệ mỡ mập, do vài loại thuốc như kích thích tố tăng trưởng, thuốc ngừa thai hay dùng quá nhiều chất niacin, hay liên hệ u bướu ung thư.
Có người cho rằng bệnh ngoài da AN là tiền triệu chứng của bệnh kháng insulin, thường thấy trong bệnh tiểu đường loại 2. Có 2 loại: kháng sinh insulin A và kháng sinh insulin B. Như vậy tức là điều kiện kháng insulin trong trường hợp mập phì hay tiểu đường loại 2 làm thay đổi da
Bệnh ngoài da AN được khám phá năm 1889. Tường trình khoa học về bệnh AN lần đầu tiên vào năm 1909. Bs Kahn và các đồng nghiệp lần đầu tiên khám phá AN liên hệ hiện tượng kháng insulin vào năm 1976.
Bệnh AN bình thường, không phải ung thư, có thể do insulin hay chất giống insulin tăng trưởng (insulinlike growth factor) kích thích biểu bì tăng trưởng. Chất kích thích tố insulinlike growth hormone thấy nhiều trong tế bào fibroblasts (tế bào sợi sinh sản mô đàn hồi) và keratinocytes (tế bào tạo chất xơ keratin).
Bệnh AN có thể do di truyền. Bệnh AN có thể xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt người có da ngăm đen.
Hiện chưa có xác suất rõ ràng về bệnh AN ở Mỹ. Trong một tường trình trước đây cho biết khoảng 7.1% bệnh AN trong một nhóm 1412 trẻ em ở Mỹ.
Khoảng phân nửa bệnh nhân mập (trên 200%) có nguy cơ bị AN. Trong một nghiên cứu khác cho thấy, ở Mỹ, cứ 12,000 bệnh nhân bị ung thư lại có 2 người bị AN ].
References:
1) American Osteopathic College of Dermatology, 2005
2) Mayo Clinic, 2006
3) Skin and Aging Journal, 2006

[Admin]

Bệnh Ngoài Da: Ung Thư Da (Basal Cell Carcinoma)

Ung thư da Basal Cell Carcinoma thường thấy nhiều nhất ở mặt, chân tay, cổ hay bất phần nào trong cơ thể không che kín ánh sáng mặt trơì. Ung thư da basal cell carcinoma (ung thư da tế bào căn bản) còn gọi là basal cell epithelioma.
Ung thư da basal cell cancer dưới nhiều thể dạng khác nhau như: da đỏ hay vùng da kích thích, da bóng hay trồi lên, vùng da mầu trắng hay vàng giống như vết thẹo, có thể là một vùng da nhỏ, bóng, và tiếp tục tang trưởng, hay nơi da bị đau, không lành, chảy máu. Ðôi khi có mầu sắc đen hay nâu tương tự như ung thư da melanoma.
Thử nghiệm sinh thiết để khẳng định có phải ung thư da hay không.
Nguyên nhân chính ung thư da tế bào căn bản (basal cell carcinoma) là do ra nắng nhiều. Tia tử ngoại trong ánh sáng mặt trơì là nguyên nhân gây ung thư da basal cell cancer. Thanh thiếu niên thích phơi nắng ngoài trơì thật lâu, sau này có nguy cơ bị ung thư da basal cell carcinoma. Ung thư da thường xuất hiện nơi da không khó xậm mầu khi phơi nắng. Ung thư da basal cell cancer có thể do di truyền hay rối loạn miễn dịch.
Ung thư da thường xuất hiện nơi biểu bì. Biểu bì có 3 loại tế bào: 1) tế bào da dẹp, có vẩy, 2) loại tế bào tròn, và 3) tế bào sinh sản sắc tố mầu đen. Ung thư 3 loại tế bào kể trên gây 3 loại ung thư da khác nhau: ung thư da tế bào có vẩy, ung thư da tế bào tròn, và ung thư da sác tố đen mà mọi người chúng ta đều biết tên là melanomas.
Ở đây chúng ta chỉ nói về ung thư da tế bào tròn, tế bào căn bản của da, tức là basal cell carcinomas.
Ðiều trị ung thư da basal cell cancer tùy thuộc hình dáng, kích thước ung thư da, vị trí và thể loại bệnh lý ung thư da.
Thường thì khi ung thư da nhỏ hơn một phân thường trị bằng cách nạo hay đốt bằng điện. Nhiều khi dùng giải phẫu hay đốt bằng khí trơ đông lạnh.
Nếu kích thước ung thư da lớn hơn thì dùng phương pháp giải phẫu dưới kính hiển vi. Cũng có trường hợp phải chiếu phóng xạ hay ghép da. Rất nhiều phương pháp điều trị ung thư da basal cell cancer khác nhau nhưng tựu chung phương pháp giải phẫu Mohn dưới kính hiển vi hữu hiệu nhất và bệnh ít tái phát.
Khoảng 50% bệnh nhân ung thư da dễ bị trở lại trong vòng 5 năm. Bởi vậy bệnh nhân cần khám bệnh định kỳ, đôi khi mỗi tháng để rình ung thư da tái phát. Những ai đã từng bị ung thư da basal cell cancer thì nên tránh ra nắng, dùng nón rộng vành, mặc quần áo kín không phơi nắng và phải dùng kem chống nắng.
American Osteopathic College of Dermatology, 2005.
(Chú thích: Ung thư da basal cell carcinoma là loại thông thường nhất.
90% ung thư da người sống ở Mỹ bị ung thư da loại này (thêm khoảng 800,000 người, mỗi năm) .
Cũng may mắn là ung thư basal cell không nguy hiểm vì phát triển chậm và ít lan truyền. Chỉ khoảng 1/1000 bệnh nhân bị ung thư da loại này bị lây lan sang các cơ quan khác trong cơ thể.
Ung thư da basal cell thường thấy nơi ngươì già, và những công nhân làm việc ngoài trời hay phơi nắng thường xuyên.
Những người da không xậm, hay người Mỹ tóc hung, tóc bạch kim, tóc đỏ, mắt xanh, mắt nâu, dễ bị ung thư loại này.
Nói như vậy không có nghĩa người da xậm mầu như người Việt không bị ung thư da basal cell carcinoma. Trong việc hành nghề hàng ngày, lác đác vài bệnh nhân người Việt, có tuổi, thấy bị ung thư da basal cell cancer).
(Chú thích: Basal cell carcinoma (BCC) chiếm 75% trong mọi ung thư da. Ung thư da BCC có thể ăn vào da và lan xâu dưới da, như xương và bắp thịt. Ung thư da BCC ít di căn, hiếm thấy ăn sang các cơ quan khác trong cơ thể.Các bác sĩ chuyên khoa về da thường dùng 2 loại kem chống ung thư da BCC. Loại thứ nhất tên là imiquimod thường để chữa mụn cơm, nay được FDA cho phép trị ung thư da BCC. Sau khi giải phẫu cắt bỏ ung thư da BCC, các bác sĩ dùng kem imiquimod thấy 2/3 ung thư da BCC không phát triển trở lại. Thuốc thứ 2 tên là fluorouracil cũng hiệu nghiêm trị ung thư da BCC sau khi giải phẫu cắt bỏ ung thư da).

Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D.

[Admin]

Bệnh Ngoài Da Tiết Chất Nhờn Seborrheic Dermatitis

Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D.

Bệnh ngoài da tiết chất nhờn gây gầu trên đầu hay ngoài da khi tuyến tiết chất nhờn làm việc quá lố. Bệnh thường thấy ở những vùng da có nhiều tuyến chất nhờn hay da đầy chất nhờn. Người lớn gọi là bệnh gầu trên đầu còn trẻ em thì gọi là bệnh chỏm đầu khi mơí sanh (crandle cap).
Bệnh ngoài da sinh chất nhờn còn thấy ở những nơi khác như ngoài mặt, xung quanh mắt, râu cằm, tai, trước ngực, tay chân và bẹn háng hay xung quanh hậu môn.
Bệnh ngoài da sinh chất bã nhờn làm cho da nhờn hay có vẩy.
Bệnh da tiết chất bã nhờn thường thấy nơi trẻ sơ sinh chưa đầy 3 tuổi hay người lớn từ 30 tới 60 tuổi. Bệnh thấy ở đàn ông nhiều hơn đàn bà. Vì đây cũng là loại bệnh viêm nên vết da có vẩy, ngứa và nóng.
Nguyên nhân bệnh chưa biết rõ.
Bệnh có thể phát hiện ở từng người, từng trẻ em, hay người lớn.
Bệnh có thể liên hệ kích thích tố vì bệnh thường phát hiện khi còn nhỏ cho tơí lúc trưởng thành thì bệnh biến mất.
Bệnh có thể một loại nấm tên là malassezia. Thường thì ít nhiều nấm malassezia quanh quẩn ngoài da, nhưng khi mọc quá nhiều có thể sinh bệnh chất bã nhờn ngoài da. Bệnh nhân dễ bị mẫn cảm malassezia dễ mắc bệnh ngoài da sinh chất nhờn.
Bệnh ngoài da seborrheic dermatitis có thể liên hệ biến chứng bệnh thần kinh vì bệnh thường thấy ở người già bị Parkinson hay bệnh nhân kinh phong, tai biến mạch máu não, bệnh xơ cứng thần kinh hay tê liệt.
Nhiều nghiên cứu khác cho rằng bệnh có tính chất di truyền, hệ thống miễn dịch ngoài da bất thường, thay đổi môi trường sống xung quanh như nhiệt độ hay ẩm ướt, da bị kích thích bởi những hóa chất dùng để rửa cầu tiêu nhà tắm, kích thích tố nam, HIV, trạng thái tâm thần, căng thẳng, uống rượu, đồ ăn thiếu dinh dưỡng và kém vệ sinh.
Ðiều trị bệnh Seborrheic dermatitis tùy theo tuổi tác. Trẻ em vị thành niên hay người lớn bị bệnh ngoài da Seborrheic dermatitis thường chữa bằng thuốc gội đầu có chất salicylic acid hoặc dùng thuốc có toa bác sĩ như selenium sulfite, hay chất kẽm pyrithione zinc. Thường thì gội đầu tuần 2 lần. Thuốc gội đầu có chất Coal Tar có thể gội tuần 3 lần. Cũng có thể dùng shampoo mỗi ngày cho đến khi bớt bệnh sẽ dùng tuần vài, 3 lần. Khi dùng shampoo gôi đầu thì để thuốc cùng khắp đầu, gãi, rồi để lâu chừng 5 phút sau hãy xối nước. Có bác sĩ cho bệnh nhân dùng thêm thuốc (cần có toa) loại steroid. Thuốc nước steroid chỉ dùng cho trẻ vị thành niên hay người già.
Khi chữa bệnh cho trẻ em nhất là trẻ sơ sinh, không thể dùng những thuốc mạnh của người lớn. Có thể dùng shampoo của trẻ em, nhẹ và không chứa thuốc gì. Trải đầu bằng bàn chải thật mềm dùng cho trẻ em, nhè nhẹ cho gầu bong ra. Phải coi chừng: chải thật nhẹ. Vì nếu làm hư da đầu trẻ dễ bị nhiễm trùng. Nếu vẫn không khỏi phải ý kiến bác sĩ nhi đồng có thể dùng thuốc chứa chất Tar hay 2% thuốc Nizoral (ketoconazole). Vài loại thuốc gội đầu hay kem nhẹ chứa steroid có thể dùng cho trẻ em nhưng cũng phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Tham Khảo:
1) American Academy of Family Physicians,
2) 2006 Family Doctor, 2005

Trần Mạnh Ngô, M.D., Ph.D.

[vietnam]

Mụn ruồi và ung thưBs Nguyễn Thị Nhuận

Ai cũng có mụn ruồi, không nhiều thì ít. Và thông thường thì chúng ta ít ai chú ý đến mụn ruồi, trừ khi chúng ở những vị trí ta không thích hay chúng quá lớn. Đa số mụn ruồi đều vô hại. Tuy nhiên, mụn ruồi có thể trở thành ung thư, và đây là điều chúng ta cần quan tâm. Chú ý đến mụn ruồi và theo dõi sự thay đổi của chúng là một trong những cách chúng ta có thể phát hiện sớm ung thư và được chữa trị. Không phải tất cả các ung thư da đều bắt đầu từ các mụn ruồi nhưng rất nhiều phát khởi từ bên cạnh mụn ruồi và những đốm đen trên da.
Đặc tính của mụn ruồi
Đa số mụn ruồi là những vết nhỏ mầu nâu. Tuy nhiên mụn ruồi có rất nhiều tính chất khác nhau.
-Mầu: Mụn ruồi có thể có mầu của da thịt, mầu đỏ nâu, nhiều sắc nâu từ nhạt đến đậm và mầu xanh.
-Hình dạng: Mụn ruồi có thể có đủ hình dạng khác nhau từ tròn, bầu dục tới không có hình dạng nhất định.
-Kích thước: Mụn ruồi có thể chỉ nhỏ bằng đầu kim hoặc lớn đến che hẳn một cánh tay hay cánh chân. Nhưng đa số các mụn ruồi đều nhỏ hơn một phần tư của 1 inch ( 6mm)
Mụn ruồi có thể mọc bất cứ nơi đâu, từ da đầu tới dưới nách, dưới móng tay hay giữa các ngón chân, ngón tay. Đa số chúng ta có từ 10 tới 40 mụn ruồi và con số này có thể thay đổi trong suốt cuộc đời chúng ta. Mụn ruồi mới có thể mọc lên và vì mụn ruồi chỉ “sống” khoảng 50 năm, chúng có thể biến mất khi chúng ta già đi.
Sự thay đổi của mụn ruồi
Bề mặt của mụn ruồi có thể phẳng phiu hay nhăn nheo, nằm sát mặt da hay trồi lên. Vài mụn ruồi mới đầu có thể lặn trong da và màu nâu nhưng sau đó trồi lên và nhạt mầu đi. Vài mụn có thể mọc cao và tróc đi. Một vài mụn có thể tự nhiên biến mất.
Đa số chúng ta mọc đủ mụn ruồi ở tuổi 20, tuy nhiên một số có thể tiếp tục mọc cho đến tuổi trung niên. Có những giai đoạn trong cuộc đời chúng ta mà mụn ruồi có thể thay đổi, trở thành đậm mầu hơn, lớn hơn và nhiều hơn vì thay đổi của kích thích tố trong người. Đó là thời kỳ dậy thì hoặc trong lúc các bà mang thai.
Nguyên nhân
Chất sắc tố melanin là một chất có tự nhiên trong da và cho da chúng ta mầu sắc. Những tế bào tên melanolytes nằm dưới da tiết ra chất này, sau đó chúng được chở tới những tế bào bề mặt của da. Melanin được trải đều trên da nhưng đôi khi sắc tố này tụ lại ở một chỗ tạo ra mụn ruồi.
Hiện nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa tìm ra tại sao có mụn ruồi và để làm gì. Đa số mụn ruồi đều vô hại nhưng một số các mụn ruồi khác thường sẽ dễ trở thành ung thư và cần được chú ý đặc biệt.
Những mụn ruồi nào dễ thành ung thư?
-Mụn ruồi lớn bẩm sinh: Những mụn ruồi này có mặt từ lúc mới sinh ra và dễ trở thành ung thư melanoma, một loại ung thư có con số tử vong cao. Một cách tổng quát, những mụn ruồi lớn hơn một nắm tay là có nguy cơ cao nhất. Nên gặp bác sĩ khám những mụn ruồi này.
-Mụn ruồi nhiều người trong gia đình có giống nhau: Đây là những mụn ruồi lớn hơn trung bình, tức cỡ chừng 6mm, bằng đầu gôm của cây bút chì, và có hình dạng sần sùi, có tên là dysplastic nevi. Chúng thường được tả là giống như trái trứng chiên vì có gờ không bằng phẳng, chính giữa đậm mầu hơn chung quanh. Trông chúng như có mầu đỏ hay nâu . nếu bạn có mụt ruồi giống như đã tả, nên gặp bác sĩ.
-Quá nhiều mụn ruồi: Nếu bạn có tới 50 hay hơn mụn ruồi, bạn sẽ dễ bị ung thư da hơn.
Khi nào nên gặp bác sĩ?
Nếu bạn lớn hơn 20 tuổi và có một mụn ruồi mới xuất hiện, nên gặp bác sĩ, nhất là khi mụn ruồi của bạn có những triệu chứng sau:
-Đau
-Ngứa hay rát như phỏng
-Chảy nước hay máu
-Có vẩy hay mài
-Thay đổi thình lình về hình dạng, kích thước, mầu sắc hay độ cao
Nếu bạn cảm thấy lo ngại về mụn ruồi của mình, nên xin bác sĩ giới thiệu tới BS chuyên môn về da.
Dò tìm và định bệnh
Khám da toàn bộ là một cách để dò tìm và định bệnh ung thư da. Bác sĩ sẽ khám từ đầu xuống chân kể cả da đầu, lòng bàn tay, lòng bàn chân, vùng giữa 2 mông. Khi thấy một mụn ruồi nghi ngờ có bệnh, bác sĩ có thể cắt một mẩu nhỏ của mụn ruồi và gửi đi khám nghiệm dưới kính hiển vi (làm sinh thiết). Cách này có thể thấy được mụn ruồi có tế bào ung thư chưa. nếu có, toàn mụn ruồi và vùng da hcung quanh sẽ được cắt đi. Thường thường, đã bị cắt đi, mụn ruồi sẽ không mọc trở lại. Nếu mọc trở lại, nên gặp bác sĩ ngay.
Phòng ngừa ung thư da
Phương cách tốt nhất để khám phá ung thư da là biết rõ tính chất của các mụt ruồi trên da bạn. Nên tự khám da thường xuyên, khoảng 1 lần mỗi tháng, nhất là khi trong gia đình bạn có người bị ung thư da melanoma, để sớm biết nếu da và mụn ruồi thay đổi, có triệu chứng ung thư. Cần nhớ khám những vùng không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời như da đầu, dưới nách, chân (móng chân, lòng bàn chân và vùng giữa các ngón chân), lòng bàn tay và móng tay, vùng bộ phận sinh dục và vùng dưới nhũ hoa các bà. Có thể dùng một tấm gương nhỏ cầm tay đứng trước gương lớn để dễ nhìn những vùng phía sau. Những người có mụn ruồi dysplastic (tả ở trên) cần được bác sĩ da khám thường xuyên.
A - B - C - D
Khi khám mụn ruồi nên nhớ 4 quy luật sau:
A: Asymmetrical: Để ý những mụn ruồi có hình dạng bất thường, thí dụ như hình hai nửa bán cầu khác nhau.
B: Border irregular: Bờ loang lổ không bằng phẳng
C: Changes in Color: Để ý những mụn ruồi nhiều mầu hoặc mầu không đều chỗ đậm chỗ lợt.
D: Diameter: Đường kính lớn hơn 6mm.
Những mụn ruồi có những tính chất trên là đáng nghi ngờ và cần được bác sĩ da xem xét.
Tự săn sóc
Ngoài ra, để phòng ngừa ung thư da, chúng ta nên:
- Tránh ra nắng giờ mặt trời đang ở cao điểm: tức giữa 10 giờ sáng và 4 giờ chiều.
- Dùng kem chống nắng: 20 tới 30 phút trước khi ra ngoài nên bôi kem chống nắng có độ bảo vệ từ 15 hay hơn. Bôi lại mỗi 2 giờ, nhất là khi bơi hay chơi thể thao nặng. Nhiều loại kem có thể ngăn cả 2 loại tia UVA và B. Nên mua kem có chứa chất avobenzone, titanum dioxide, transparent hay microdispersed zinc oxide. nên nhớ kem chống nắng cũng chỉ bảo vệ một phần, không phải là thần dược để chống ung thư.
- Che nắng: bằng nón rộng vành, áo quần dài. Nếu được, mặc loại quần áo đặc biệt bằng vải ngăn được tia UV.
Nếu bạn có một mụn ruồi coi không đẹp mắt, bạn có thể che dấu bằng những loại kem đặc biệt. Nếu có sợi lông mọc từ mụn ruồi, bạn có thể cắt ngắn sát hoặc có thể nhờ BS da khử vĩnh viễn. Nếu mụn ruồi mọc trong bộ râu, có lẽ bạn nên nhờ BS da cắt đi vì cạo râu thường xuyên có thể làm mụn bị chảy máu hay bị trầy. Những mụn ruồi ở những chỗ dễ bị trầy xát cũng nên được cắt bỏ đi.
Nếu lỡ chạm vào mụn ruồi khiến chảy máu, nên chùi rửa sạch. Nếu vết thương không lành, nên gặp bác sĩ.

Bs Nguyễn Thị Nhuận