NHa Khoa Răng Miệng

[Admin]

Bệnh Do Răng Miệng Mà Ra

Bác sĩ Nguyễn Ý Đức (Câu Chuyện Thầy Lang)

Y văn xưa nhắc nhở “Bệnh tùng khẩu nhập” là có ý nói đến sự ăn uống không đúng cách sẽ đưa tới một số bệnh. Chẳng hạn ăn nhiều hơn với nhu cầu sẽ bị bệnh mập phì. Tiêu thụ quá nhiều chất béo động vật sẽ bị bệnh tim mạch. Thức ăn không rửa sạch, nấu chín nhiễm vi khuẩn, siêu vi gây ra ngộ độc thực phẩm, uống nhiều rượu, hút nhiều thuốc lá tăng rủi ro ung thư miệng… Nhưng đâu có ai ngờ nhiều bệnh hiểm nghèo cũng có thể bắt nguồn từ răng miệng. Chẳng hạn bệnh tiểu đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi, bệnh loãng xương, bệnh thận, bệnh thấp cấp tình, mẹ sanh non, con thiếu ký…
Miệng
Miệng là cửa mở phía trên của bộ máy tiêu hóa, bắt đầu từ cặp môi rồi tới răng, lợi, lưỡi và họng. Miệng có vai trò quan trọng trong sự tiêu hóa thực phẩm. Thức ăn được răng nghiền nát, trộn với nước miếng, thành một khối nho nhỏ, mềm mềm để đưa xuống dạ dày. Ăn chậm, nhai kỹ giúp sự tiêu hóa dễ dàng.
Cũng từ miệng, diêu tố amylase bắt đầu phân hóa ra đường các chất tinh bột trong cơm, trong hạt đậu. Cho nên nhai cơm lâu ta thấy có vị ngọt ngọt ở lưỡi.
Mới sanh, xoang miệng với các mô mềm như môi, lưỡi, vòm miệng, hai bên má đều không có vi khuẩn. Sinh ra, nằm trong lòng mẹ, ngậm núm vú bú những giọt sữa đầu tiên là lúc vi khuẩn bắt đầu xâm nhập vào miệng, nếu mẹ không lau sạch nhũ hoa. Rồi từ đó, với sự ăn uống, chung đụng, vi sinh vật trong miệng tăng dần.
Nhiều người vẫn đinh ninh là miệng mình là nơi vô trùng, sạch sẽ, thơm tho, nhất là sau khi đánh răng, xúc miệng vài lần trong ngày. Nhưng tưởng vậy mà không phải vậy.
Vì rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng trong miệng của ta có cả vài ba trăm loại vi sinh vật thường trực trú ngụ, vãng lai. Có người ví miệng như một cánh rừng già với lúc nhúc cả nhiều trăm tỷ vi khuẩn. Nếu không giữ gìn vệ sinh răng miệng, thì số vi khuẩn trong miệng lên tới cả ngàn tỷ, nhiều hơn ở bất cứ nơi nào trong cơ thể, so với một diện tích nhỏ bé chỉ chứa được nắm tay trung bình.
Vậy thì làm sao mà chúng lại “xâm nhập xoang miệng bất hợp pháp” được như vậy?
Vi khuẩn, virus có khắp mọi nơi chung quanh ta: trong không khí, trong nước uống, trong rau thịt trái cây, trên da, trong cặn bã tiêu hóa. Một số gây ra bệnh, một số khác lành tính, hữu ích. Chúng vào miệng khi ta hé môi hít thở, khi ta ăn uống, khi miệng ngậm ngón tay dơ, hôn người có bệnh.
Thực tâm mà nói, không phải tất cả các vi khuẩn trong miệng đều gây ra bệnh mà chỉ có một số loại. Đó là các vi khuẩn nhuộm mầu dương tính (Gram-positive) Lactobaccillus, Streptococcus mutans, Streptococcus sanguis, Staphylococci, Actinomyces và nhiều vi khuẩn yếm khí, đặc biệt là loại gram-negative bacteroid và xoắn khuẩn spirochet.
Vào tới miệng, chúng chia nhau ẩn náu khắp nơi: khe kẽ răng, nướu, mặt lưỡi, họng. Có loại bám vào răng, có loại bám vào các phần mềm và tồn tại mãi mãi. Chúng sinh sống bằng những chất tiết ở miệng, những sợi thịt cá, những mảnh rau, trái cây nhất là chất tinh bột và đường, vướng mắc ở răng, ở lợi. Chỉ nửa giờ sau khi ăn mà những vụn thực phẩm này không được loại bỏ thì vi khuẩn sẽ bu vào, nhậu nhẹt. Và gây ra tai họa, bệnh tật.
Vi sinh vật nguy hại có thể gây ra bệnh tại chỗ, cho răng miệng hoặc xa hơn, tới các vùng khác của cơ thể, với các nguyên lý khác nhau. Theo nhiều nghiên cứu, các vi khuẩn này sản xuất ra 3 loại độc tố: ngoại độc tố đạm chất hòa tan trong nước có tác dụng như một loại enzym; nội độc tố, một thứ đường-đa polysaccharides nằm trong màng bọc vi khuẩn; và các phế phẩm do vi khuẩn chuyển hóa mà thành, như hợp chất bay hơi sulfur, các chất acid béo acid propionic, acid butyric, acid lactic…
Bệnh ở miệng
Bệnh tại chỗ thường thấy là những bựa răng (plaques), sâu răng (cavities), viêm nướu (gingivitis), viêm nha chu (periodontis).
a-Bựa Răng
Bựa là những màng sinh học phủ trên răng và gồm có cả triệu con vi khuẩn, hợp chất cao phân tử của nước miếng, các phế phẩm của vi sinh vật. Nếu không được lấy đi, các màng này càng ngày càng dày lên và trở thành cao răng (tartar), một lớp cặn vôi khá cứng và là nơi trú ẩn của rất nhiều vi khuẩn Streptococcus sanguis và Streptococcus mutans.
b-Sâu Răng
Trẻ em vẫn thường được cha mẹ nhắc nhở là ăn nhiều kẹo, nhiều đường sẽ bị sâu răng, sún răng. Nhưng thực ra đường không phải là thủ phạm, mà là tác nhân, tòng phạm hỗ trợ cho cho những thủ phạm vi khuẩn. Vi khuẩn tiêu thụ đường (nhất là sucrose) và tạo ra acit lactic và nhiều phế phẩm có độ acit khá cao. Các phế phẩm này ăn mòn men răng. Răng mất dần khoáng chất, trở thành lỗ chỗ. Thêm vào đó, cặn vôi càng dày thì nước miếng không lọt được vào để trung hòa chất chua, bảo vệ răng, răng càng hư hao thêm.
Cũng nên lưu ý là uống nước ngọt sủi bọt (sugared soda pop) lại càng làm răng mau hư hơn. Số là trong nước uống này vừa có nhiều chất ngọt lại có nhiều acid phosphoric, cho nên chất chua tai hại cho răng ở trong miệng gia tăng.
Vi khuẩn Streptococcus mutans là thủ phạm chính của sâu răng, rồi đến Lactobaccilli, Actinomyces và một số vi khuẩn biến hóa chất đạm khác (proteolytic bacteria)
c-Viêm nướu và nha chu
Nướu là lớp mô liên kết đặc và niêm mạc bao quanh chân và cổ răng.
Viêm nướu thường là do các mảng bựa ở mặt răng kích thích, làm cho sưng lên, đỏ, chảy máu và đau. Chữa ngay, bệnh sẽ hết nhưng nếu để lâu, sẽ đưa tới viêm nha chu với hư hao xương ổ răng và răng.
Hút thuốc lá, bệnh tiểu đường, tuổi cao, kém vệ sinh răng miệng, kém dinh dưỡng, khô miệng …là những rủi ro làm nướu bị viêm nhiều hơn.
Nha chu là các mô nâng đỡ, bảo vệ và nuôi dưỡng răng. Đó là xương răng (cementum), một lớp mô mỏng trên mặt chân răng; xương ổ răng (alveolair bone) và xương hàm; màng nha chu (periodontal membrane) và nướu.
Trong bệnh nha chu, các thành phần này đều bị vi khuẩn tấn công, làm hư hao. Bệnh thông thường nhất là viêm nha chu mãn tính ở lớp người trên 35 tuổi. Nướu răng sưng, đỏ chẩy máu, tách xa răng, mủ thành hình ở giữa răng và nướu, miệng có mùi hôi.
Biến chứng của viêm nha chu gồm có răng rụng. bệnh động mạch tim, bệnh tiểu đường, sinh con thiếu ký, tai biến não, bệnh hô hấp…
Bệnh xa miệng
Xoang miệng có liên hệ tới toàn bộ cơ thể. Do đó các bệnh của răng miệng có thể là biểu hiện của các bệnh tổng quát, đồng thời cũng có thể là nguồn gây ra một số bệnh của cơ thể.
Người bị viêm gan do virus thường có các màng trắng nhỏ trong miệng. Bệnh nhân liệt kháng HIV/AIDS hay bị nấm candida trong miệng. Bệnh nhân tiểu đường thường hay bị viêm nướu… Ngược lại, vi khuẩn gây bệnh răng miệng có thể ảnh hưởng vào các bộ phận khác qua sự lây lan vi khuẩn trong dòng máu và độc tố của chúng.
a-Bệnh Động mạch tim
Ngoài các nguy cơ cổ điển thường thấy như cao huyết áp, cao cholesterol, hậu quả của hút thuốc lá, bệnh động mạch tim còn do một số nguy cơ khác gây ra, trong đó có bệnh nha chu.
Kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy, người có bệnh nha chu đều bị bệnh tim mạch nhiều gấp đôi người bình thường.
Có nhiều lý thuyết để giải thich sự liên hệ này.
Một giải thích cho là vi khuẩn từ miệng lan vào dòng máu, bám vào các mảng chất béo ở động mạch tim, tạo ra máu cục, ngăn cản máu nuôi tế bào tim và đưa tới cơn suy tim.
Giải thích khác nói là những tạo phẩm của viêm nha chu có tác dụng trực tiếp lên lớp tế bào lót động mạch, gây ra sự xơ vữa động mạch này.
Một giải thích nữa căn cứ vào việc người bị nhiễm trùng miệng thường hay bị rụng răng. Không có răng, họ thường tránh những món ăn khó nhai và tiêu thụ món ăn có nhiều năng lượng và chất béo. Mà nhiều chất béo là rủi ro đưa tới bệnh tim mạch.
b-Viêm nhiễm trùng nội mạc tim
Bệnh xảy ra khi vi khuẩn trong máu bám vào van tim bất bình thường hoặc mô tim đã bị tổn thương. Tuy rất hiểm nghèo, nhưng may mắn là bệnh ít khi xảy ra ở người có trái tim lành mạnh. Nhiễm huyết thường là do các vi khuẩn mà cơ thể tiếp xúc trong sinh hoạt thường lệ, đôi khi cũng do vi khuẩn sau các phẫu thuật ở miệng, ruột, cơ quan hô hấp, cơ quan bài tiết nước tiểu.
Việc dùng kháng sinh để phòng bệnh trước khi nhổ răng, cạo bựa răng chỉ áp dụng khi bệnh nhân có các rủi ro về cấu tạo tim, như là có tiền sử viêm nội mạc tim, thay van tim nhân tạo, bệnh tim bẩm sinh.
Hội Tim Mạch Hoa Kỳ đề nghị là để tránh viêm nhiễm nội mạc tim do vi khuẩn từ miệng, cần giữ vệ sinh răng miệng và đi khám nha sĩ đều đặn theo định kỳ.
c-Bệnh phổi
Vi khuẩn trong miệng có thể được hít vào phổi rồi gây ra các bệnh hô hấp như sưng phổi, đặc biệt là người đang bị viêm nhiễm nướu. Sưng phổi là bệnh hiểm nghèo, nhất là ở người tuổi cao và người mà sức đề kháng suy yếu. Vi khuẩn thường gặp là Streptococcus pneumonia, Mycoplama pneumona và Hemophillus influenza, đôi khi các vi khuẩn yếm khí thuộc nhóm Actinomyces.
Bệnh nhân tiểu đường, người nghiện rượu thường bị viêm nướu với các vi khuẩn này rồi hít vi khuẩn vào phổi.
Bác sĩ Nha khoa, Hardy Limeback, Đại học Toronto, nhận thấy rằng người ở viện dưỡng lão ít đi khám nha sĩ bị tử vong nhiều hơn vì sưng phổi.
d-Bệnh tiểu đường
Kết quả nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy bệnh nhân tiểu đường loại 1 thường hay bị viêm nhiễm nha chu hơn là người bình thường vì cơ thể của họ dễ bị nhiễm trùng. Viêm nha chu cũng là một trong nhiều biến chứng của tiểu đường.
Ngược lại bệnh nha chu làm tăng đường huyết và tăng hậu quả xấu của bệnh chuyển hóa này.
e-Sanh non, con thiếu ký
Trong thời kỳ mang thai, có nhiều thay đổi hormon ở người mẹ. Các thay đổi này có thể đưa tới viêm nướu răng mà không cần phải có các mảng bựa răng.
Theo viện Nha Khoa Hoa Kỳ, phụ nữ mang thai mà bị viêm nha chu sẽ sanh con sớm hoặc con thiếu cân bẩy lần nhiều hơn
Bác sĩ Dasanavake AP , Đại học Nha Alabama cho hay, kém vệ sinh răng miệng ở phụ nữ mang thai là một rủi ro độc lập đưa tới sanh non và con thiếu cân, dưới 2500 gr.
Bác sĩ Steven Offenbacher, Trường Nha, đại học North Carolina tại Chapel Hill kết luận là 18,2% các trường hợp sanh non, thiếu ký có nguyên nhân từ các bệnh răng. Do đó hội Nha Chu Hoa Kỳ khuyên phụ nữ dự định có thai nên đi khám răng miệng đều đặn.
g-Bệnh loãng xương
Kết quả nghiên cứu công bố trong Journal of Periodontology tháng 6 năm 2007 cho hay, phụ nữ bị viêm nhiễm nha chu có nhiều khả năng hư hao xương ở xoang miệng, đưa tới rụng răng, nếu không điều trị.Tác giả nghiên cứu, bác sĩ Renee M. Brennan, Đại học Buffalo, đề nghị bổ sung estrogen để giảm rủi ro này.
Trong khi đó thì nghiên cứu do bác sĩ Brian H. Mullally, Đại học Queens, Bắc Aí Nhĩ Lan, cho hay nha chu của đa số phụ nữ đang dùng thuốc viên ngừa thai đều không được lành mạnh.
Kết luận
Từ năm 1998, Viện Nha Chu Hoa Kỳ đã phát động một chương trình hướng dẫn cho quần chúng về sự liên hệ giữa nhiễm trùng răng miệng với các bệnh viêm mãn tính như tiểu đường, tim mạch, sưng phổi…Do đó, điều trị viêm miệng không những giải quyết các bệnh tại chỗ mà còn giúp điều trị các bệnh liên hệ khác.
Đồng thời, giữ gìn vệ sinh răng miệng cũng rất quan hệ.
Hội Nha Hoa Kỳ nghị những biện pháp giản dị như sau:
- Đánh răng ít nhất hai lần mỗi ngày với kem có chất fluoride
- Thay bàn chải mỗi 3-4 tháng hoặc khi thấy đầu bàn chải tòe ra.
- Dùng sợi chỉ lau sạch kẽ răng để loại bỏ mảng bựa vi khuẩn dính ở đây, mà bàn chải không tới được. Nhiều giới chức y tế coi việc dùng chỉ răng quan trọng hơn là đánh răng với bàn chải.
- Dinh dưỡng cân bằng, đầy đủ. Giới hạn việc ăn vặt.
- Thăm nha sĩ theo định kỳ để khám rửa răng.
Ngoài ra để tránh vi sinh vật xâm nhập xoang miệng, nên rửa tay sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn uống, không nên đưa tay dơ vô miệng
Những lời khuyên xem ra cũng dễ làm và cũng không tốn kém gì cho lắm. Thực hiện được, không những tránh được bệnh tật mà còn có hàm răng trắng đẹp, giúp cho nụ cười tươi tỉnh, gương mặt bớt hom hem, dọng nói ít phì phò.
Đúng như các cụ ta vẫn nói: “Cái răng cái tóc là góc con người” vậy.

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức, Texas-Hoa Kỳ

[vietnam]

Is Gum Disease Serious?

It is important to treat gum disease at any stage in order to save your gums and teeth, but new research studies show a connection between gum disease (periodontitis or gingivitis) and serious systemic diseases including:
Diabetes
Heart Disease
Respiratory Disease
Blood Clots and Strokes
Preterm and Low Birth Weight Babies
Alzheimer’s Disease

The theories linking gum disease to other diseases explain that the infection in your gum tissue may serve as an entry point for bacteria to invade your body. Similar to a wound on your hand that might get infected and spread to other parts of your body, this infection in your mouth may provide a entry point for the bacteria to spread to the rest of your body.

If you have been diagnosed with gum disease, pathogenic bacteria are likely forming colonies that cause localized inflammation and damage in your gum tissue. Those bacteria may enter the blood stream through small ulcers in your gum tissue.


© MSU Center for Biofilm Engineering, used with permission.

The growth of bacteria in periodontal pockets occurs in three stages. After the first stage of attachment, the bacteria form a colony with a filmy or slimy protective covering. The most advanced stage of bacterial growth involves clumps of bacteria detaching from the colony to form new infections.


© MSU Center for Biofilm Engineering, used with permission.

The bacterial infection, like the colony growing on the tooth surface in this illustration, spreads when small clumps of bacteria detach in a “seeding” effect to form new infections. Left unchecked, bacteria growing in the protective colonies in periodontal pockets can lead to the destruction of teeth and eventually the bone supporting the teeth. Because the bacteria may spread through your body to threaten more than your teeth and gums, it is important to talk to your doctor about your risk factors and treat any infected areas of your mouth.

ASSESSING YOUR RISK FACTORS FOR DISEASE
People who have a family history of disease may be genetically predisposed and need to discuss ways to protect their health with their doctor. It is important for everyone to eat right, not smoke, and take care of their oral health.

Heart Disease, Stroke, Hardening of the Arteries (atherosclerosis)
Once oral bacteria enter the body, they may cause inflammation, which in combination with fat deposits can lead to a build up of plaque clogging blood flow and to a build up of blood platelets causing blood clots. These conditions may be responsible for heart attacks, strokes, and other dangerous health conditions.

Diabetes
Controlling gum disease has a positive effect in controlling diabetes. Diabetic patients with gum disease have a higher blood sugar level and require more medication to manage their diabetes. When the gum disease was treated, the blood sugar levels decreased and stayed lower for 3 months.

Respiratory Disease
The bacteria present in gum disease have also been located in lung tissue in patients with lung abscesses. Biopsies of the diseased lung tissue found the same bacteria that are present in the gum disease.

Alzheimer’s Disease
The bacteria associated with Alzheimer’s Disease have been isolated in the Periodontal pockets and along the nerves from the teeth to the brain tissue. When these bacteria are introduced into brain cultures, beta amyloid is formed, which is the substance that is a cause of Alzheimer’s Disease.

Pre-term and Low Birth Weight Babies
Pregnant women also have an increased incidence of gum disease. It has been demonstrated that an inflammatory product caused by the bacterial gum infection can cause a woman’s uterus to contract. Pregnant women with gum disease have a 57% incidence of low birth weight babies and a 50% greater incidence of preterm deliveries. Researchers continue to examine these correlations to determine the relationship between gum disease and pregnancy.

As research continues, it is important to understand that gum disease is serious and that it should be treated. Perio Protect offers an extremely effective and non-invasive option.

CLINICAL RESEARCH
A team of world renowned microbiologists used a scanning electron microscope to analyze and record images of bacteria in periodontal pockets before and after Perio Protect® treatment. The scientists determined that after 17 days of Perio Protect® treatment 99.98% of the disease-causing bacteria were killed.



Bacterial growth in a periodontal pocket before Perio Protect treatment.


After Perio Protect treatment almost all of the disease-causing bacteria have been killed.
www.perioprotect.com/serious.asp

[vietnam]

Bàn Chải và Kem Đánh Răng
Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức (Câu Chuyện Thầy Lang)

Gần đây, kem đánh răng xuất xứ từ Trung Hoa đã được các cơ quan y tế của nhiều quốc gia lưu ý, hỏi thăm. Lý do là kem chứa hóa chất Sudan có thể gây ra ảnh hưởng xấu cho sức khỏe con người.
Đây là một vấn đề tưởng như nhỏ nhặt, không đáng kể, nhưng mỗi ngày cả tỷ người dùng kem để đánh răng. Cho nên xin cùng tìm hiểu về công dụng của kem, và người bạn đồng hành với kem là chiếc bàn chải đánh răng cũng như ảnh hưởng của hóa chất Sudan.
Vệ sinh răng miệng
Nhiều khoa học gia đã ví miệng con người như một sở thú, trong đó chen chúc cả vài trăm loại vi sinh vật lành dữ khác nhau, đặc biệt là ở phần sau của lưỡi.
Các vi sinh vật này sống nhờ thực phẩm mà ta tiêu thụ còn sót lại ở răng miệng. Chúng tác động lên thực phẩm, tạo ra vài loại acid và vài mùi hôi. Acid ăn mòn men răng, đưa tới sâu răng, rụng răng. Mùi sulfur làm miệng có mùi khó chịu khi nói, khi thở, khi mi nhau.
Bàn chải và kem đánh răng hành động với nhau giúp cho răng trắng sạch và loại bỏ các vi sinh vật có hại nằm trong miệng.
Bàn Chải Đánh Răng
Ngày xửa ngày xưa, loài người đã ý thức được ảnh hưởng xấu của thực phẩm còn kẹt lại ở răng miệng sau mỗi bữa cơm.
Vì thế, sau khi ăn, các cụ châu Á cũng như châu Âu, châu Phi đã vừa rửa tay rửa mặt vừa súc miệng. Với một ngụm nước đầy, các cụ vận dụng mấy thớ thịt ở má làm cho nước nổi sóng, lách qua lách lại khe răng, loại hết thức ăn dính nơi đây. Dùng ngón tay chỏ, các cụ chà tới chà lui hàm răng. Nhiều khi các cụ dùng khăn mặt hoặc một miếng vải nhỏ để lau răng.
Cẩn thận hơn nữa, các cụ dùng một cái cành cây con, một cuống lá để làm sạch răng. Dần dần, cành cây được thay thế bằng chiếc que nhỏ gọi là cái tăm, làm bằng loại cây có hương thơm hoặc bằng tre, bằng kim loại quý.
Tăm có một đầu nhọn một đầu bằng. Đầu nhọn để cậy bỏ thức ăn ở răng, đầu bằng được nhai cho tòe ra, như cái chổi, để chà bựa. Ăn xong, ai cũng ngậm một cái tăm, dùng lưỡi đưa qua đẩy lại trong miệng. Đầu lưỡi cũng có vai trò quan trọng trong việc gạt bỏ thức ăn còn sót trong miệng. Dùng xong, tăm được cài trên vành tai, vừa để dành vừa để “khoe” ta vừa mới cơm no rượu say. Ngày nay, tăm vẫn còn được dùng ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt ở Á châu và làm bằng tre, gỗ hoặc nhựa tổng hợp.
Có điều cần lưu ý là, không nên luồn tăm vào giữa hai răng kẻo men răng mòn dần, kẽ răng hở rộng, thức ăn dễ kẹt lại. Cũng đừng chọc đầu tăm vào lợi, gây tổn thương và làm chân răng lộ ra, mau hư. Không nên cho trẻ em dùng tăm tránh trường hợp các em vô ý nuốt vào và làm thủng thực quản, dạ dày.
Sáng sáng ngủ dậy, các cụ chà răng với miếng vải nhúng nước muối, rồi dùng miếng tre mỏng để cạo chất dơ đóng trên lưỡi. Các cụ nhà mình còn dùng miếng cau khô để chà cho răng sạch và trắng. Tục nhuộm răng đen của các cụ cũng là cách bảo vệ răng rất hữu hiệu.
Rồi bàn chải đánh răng ra đời
Trung Hoa được coi như nơi sanh của bàn chải đánh răng đầu tiên trên trái đất, làm với lông bờm ngựa gắn trên một cái cán bằng tre hoặc xương thú vật. Đó là vào khoảng năm 1498.
Năm 1780, một công dân người Anh, ông William Addis thấy chà răng bằng miếng vải tẩm muối bất tiện. Ông ta bèn làm bàn chải bằng cách dùi nhiều lỗ nhỏ trên một miếng xương súc vật rồi luồn vào đó nhiều sợi lông đuôi bò cứng ngắn, cắt cho bằng để chải răng. Hiện nay hậu duệ của ông có cơ sở sản xuất bàn chải răng rất lớn.
Đến năm 1857, bằng sáng chế bàn chải đánh răng đầu tiên tại Mỹ được cấp phát cho ông H.N. Wadsworth.
Năm 1938, công ty Dupont dùng sợi nylon làm bàn chải thay thế cho lông súc vật. Lý do là lông thú vật ngày một khan hiếm đồng thời nhiều người sợ là nhiểm trùng mất vệ sinh. Tuy nhiên lông heo rừng vẫn còn được nhiều người ưa thích vì là vật hiếm và thiên nhiên.
Đến năm 1939, Thụy sĩ bắt đầu sản xuất bàn chải đánh răng chạy bằng điện.
Tại Hoa Kỳ, bản chải đánh răng điện Broxodent được công ty dược phẩm Squibb giới thiệu trong Đại hội kỷ niệm 100 năm thành lập của Hội Nha khoa Hoa Kỳ vào năm 1960.
Năm 1961, công ty General Electric tung ra thị trường bàn chải điện không dây. Tiến bộ hơn nữa là bàn chải xoay tròn Interplak được bán cho công chúng vào năm 1987.
Bàn chải điện rất tiện lợi cho người có khó khăn vận dụng hai bàn tay, chẳng hạn bị viêm xương khớp, hậu quả tai biến não.
Năm 2003, một cuộc thăm dò dư luận cho hay bàn chải đánh răng được coi là nhu yếu phẩm số một trong đời sống mọi người, phổ thông hơn xe hơi, máy vi tính, điện thoại di động.
Ngày nay, bàn chải đánh răng được sản xuất với nhiều hình dáng, kích thước, mầu sắc khác nhau, nhưng căn bản vẫn là cán với bàn chải bằng sợi nhựa tổng hợp. Sợi nhựa có thể cứng, mềm, đầu bàn chải thẳng hoặc hơi cong để có thể làm việc ở các vùng sâu xa của răng miệng.
Các nhà chuyên môn đều đồng ý là bất cứ bàn chải mềm nào cũng công hiệu nếu dùng đúng cách.
Nhiều nghiên cứu khoa học đều kết luận rằng, dùng bản chải đánh răng hợp lý, có phương pháp có thể phòng tránh được sâu răng, viêm nướu răng và xương hàm. Đây là 1/3 trong số những nguyên nhân gây ra rụng răng ở người trưởng thành.
Kem đánh răng
Theo các nhà khảo cổ, kem đánh răng đã được dùng ở Ấn Độ và Trung Hoa từ 500 năm trước Thiên Chúa. Thoạt kỳ thủy, người xưa tán vụn xương động vật, vỏ trứng, vỏ hến để chà răng. Rồi bột đánh răng được sản xuất từ cỏ cây, than với vài chất có mùi thơm.
Mãi tới năm 1824, một nha sĩ tên là Peabody nghĩ ra việc cho thêm xà phòng vào kem đánh răng để có nhiều bọt. Ngày nay, xà phòng được thay thế bằng chất Sodium Lauryl Sulfate, và Sodium Ricinoleate.
Năm 1850, John Harris thêm đá vôi vào kem.
Năm 1892, bác sĩ Washington Sheffield ở Connecticut, nghĩ ra việc cho kem đánh răng vào một ống có thể gấp gọn vào được. Trước đó, kem được chứa trong lọ sứ, dưới dạng nhão, bột hoặc đóng thành từng cục dẹp nhỏ tròn tròn bọc trong giấy bóng kính nom rất đẹp mắt.
Đến thập niên 1960, hãng Colgate bắt đầu pha fluoride vào kem để duy trì men răng tốt.
Mỗi nhà sản xuất có công thức riêng cho sản phẩm của mình, nhưng nói chung kem đều có các hoạt chất với tác dụng chính như sau:
a. Fluoride - Có lẽ fluoride là chất quan trọng hơn cả vì nó hòa nhập vào men răng, giúp men chống cự tác dụng soi mòn của chất chua trong thực phẩm cũng như do các vi khuẩn sinh ra.
b. Chất mài cọ (abrasives) vết mầu và mảnh vôi bám trên răng, giúp răng sạch bóng hơn. Đó là các chất calcium phosphate, calcium carbonate và silica. Hàm lượng các chất này không được quá nhiều để tránh men răng bị mòn quá mức.
c. Chất tẩy (detergent) như sodium lauryl sulfate làm kem có bọt, giữ kem trong miệng và không chẩy ra khỏi bàn chải. Chất này cũng có thể gây lở miệng ở một số người nhạy cảm với hóa chất.
d. Các chất giữ độ ẩm cho kem như glycerin, sorbitol.
đ. Chất làm kem có độ đặc như carragreenan, cellulose gum.
e. Chất bảo quản sodium benzoate, ethyl paraben để ngăn sự tăng sinh của vi khuẩn trong kem.
g. Chất gây mùi thơm cho kem hấp dẫn.
h. Chất tạo mùi ngọt như saccharin. Đường hóa học ít gây ảnh hưởng xấu cho răng, vì bị vi khuẩn chê, không dinh dưỡng.
i. Chất làm kem có các màu mè khác nhau.
Khi mua kem, cần lựa loại có fluoride, ít chất gây lở miệng và làm mòn men răng.
Mỗi lần đánh răng chỉ cần một lớp kem mỏng phủ kín mặt bàn chải là đủ.
Riêng với trẻ em, cần một chút kem lớn bằng hạt ngô.
Mới đây, một loại kem đánh răng với dung dịch calcium để bít các lỗ men răng, được công ty Church & Dwight sản xuất tại Anh. Theo nhà sàn xuất, kem calcium này có thể bít các lỗ mòn trên men, bao che tủy răng và giải quyết cảm giác đau buốt khi ăn uống nóng lạnh.
Nhân tiện đây cũng xin lưu ý là, trên thị trường có bán loại thuốc làm trắng răng trong đó hóa chất hydrogen peroxide là một thành phần. Hàm lượng quá cao của hóa chất này có thể gây tổn thương cho niêm mạc miệng.
Chỉ tơ nha khoa
Không phải chỉ nha khoa mới được dùng gần đây mà các nhà khảo cổ đã tìm thấy dấu vết của chỉ nha khoa và tăm ở xác người chết từ thời tiền sử.
Mãi tới năm 1815, chỉ tơ tằm được một nha sĩ người Mỹ ở thành phố phố New Orleans, ông Levi Spear Parmly (1790-1859) sáng chế để cọ răng.
Năm 1898, công ty Johnson and Johnson xin bằng sáng chế chỉ nha khoa. Chỉ bằng tơ lụa được bác sĩ Charles C. Bass thay thế bằng sợi nylon vào thế chiến thứ hai. Chính vị bác sĩ này cũng đóng góp nhiều công sức vào việc phổ biến sử dụng chỉ nha khoa để bảo vệ răng.
Đánh răng thường thường chỉ loại bỏ được 70-80% chất bẩn trên răng, phần còn lại phải nhờ tới chỉ nha khoa. Chỉ tơ thay thế cho việc dùng tăm cổ truyền mà đôi khi dùng không đúng cách có thể gây tác dụng xấu cho nướu răng.
Chỉ tơ được bán từng cuộn hoặc sợi ngắn gắn trên một khung nhựa nhỏ. Chỉ có đường kính lớn nhỏ khác nhau tùy theo nhu cầu. Đôi khi nhà sản xuất tẩm vào chỉ chất kháng sinh, fluoride, chất gây thơm.
Cách dùng chỉ
Lấy đoạn chỉ dài khoảng 50cm, quấn mỗi đầu vào hai ngón tay chỏ.
-Căng chỉ với hai ngón tay khác
-Luồn chỉ vào kẽ răng, ôm quanh răng
-Kéo chỉ lên xuống để chà sạch vết dơ bám cạnh răng.
-Kéo sợi chỉ hơi dưới nướu răng một chút để chà sạch chân răng. Đừng ngại khi thấy có tý máu chẩy ra. Sau vài lần chà, máu sẽ không ra nữa.
Mới đây, laser cũng được thử nghiệm để loại trừ vi khuẩn ẩn náu ở chân răng. Kết quả nghiên cứu của bác sĩ Ulrich Schoop, Đại học Nha khoa Vienna, công bố trên tạp chí của Hội Nha khoa Hoa Kỳ, số tháng 7 năm 2007, cho hay một loại laser đặc biệt có thể tiêu diệt các vi khuẩn E.coli và E.faecalis. Ông đề nghị dùng laser để khử trùng và làm sạch chân răng.
Kỹ thuật đánh răng
-Trước khi đánh răng, nên súc miệng với một hụm nước để loại bỏ thực phẩm cũng như vi khuẩn dính trong miệng, nếu không chúng sẽ lan ra khắp miệng khi chà răng. Nhiều người cẩn thận lại dùng chỉ nha khoa cà kẽ răng để loại bỏ thức ăn lớn kẹt ở đó rồi mới chải răng.
-Đánh nhẹ nhàng, đừng chà quá mạnh. Bựa hoặc chất dơ chỉ bám trên mặt răng. Chà quá mạnh lại làm cho bàn chải mau tòe hư đồng thời gây tổn thương, chẩy máu nướu.
-Chà mặt trước và mặt sau của răng và nướu
-Đánh theo chiều lên xuống của răng hoặc đánh vòng tròn để có thể lấy hết chất dơ bám ở khe răng.
-Khi chà mặt sau của răng, nên nghiêng bàn chải 45 độ về phía nướu, nơi có nhiều chất vôi và vi khuẩn bám vào làm hư chân răng.
-Cần để ý các răng ở góc sâu xa, nơi vi khuẩn ưa ẩn núp nhưng thường hay bị bỏ quên. Nâng cao cán, tập trung bàn chải vào các răng này chà qua chà lại, kể cả nướu răng.
-Nhớ chà mặt bằng nhai thực phẩm của răng.
-Nhẹ nhàng chải lưỡi để loại bỏ vi khuẩn sống trên đó và gây ra mùi hôi miệng.
-Súc miệng nhiều lần cho sạch miệng.
-Thời gian đánh răng khoảng từ 2-3 phút.
- Nên thay bàn chải mỗi ba hoặc bốn tháng, vì dùng lâu, các sợi nylon tòe ra, giảm khả năng chải sạch đồng thời gây tổn thương cho nướu. Sau một cơn bệnh hoạn cũng nên thay bàn chải mới, để tránh tiêm nhiễm mầm gây bệnh còn dính trong sợi nylon.
-Không nên dùng chung bàn chải với người khác để tránh lây lan các vi khuẩn gây bệnh và nước miếng có hại
-Chải răng rất quan trọng trong việc bảo vệ sạch sẽ răng miệng, và cần thực hiện ít nhất hai lần mỗi ngày, đặc biệt là sau khi ăn uống.

Trở lại với kem đánh răng có hóa chất Sudan, Diethylene glycol
Mới đây, một số kem đánh răng xuất xứ Trung Hoa có chứa hóa chất Sudan và chất diethylene glycol. Các kem này đã gây tử vong cho mấy chục công dân Panama và đã bị cơ quan bảo vệ sức khỏe Hoa Kỳ, Việt Nam và nhiều quốc gia khác ra lệnh thu hồi.
Sudan cũng được trộn với thực phẩm nuôi chim ở Hồng Kông để làm lòng đỏ trứng có mầu đỏ đặc biệt hấp dẫn và dùng trong mỹ phẩm son bôi môi làm đẹp quý cô quý bà. Theo Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, các chất này gây tác dụng xấu cho trẻ em và người đang có bệnh thận và gan.
Sudan là chất nhuộm mầu đỏ dùng để nhuộm các dung dịch hòa tan, trong dầu, sáp, dầu hỏa, kem đánh giầy và sàn nhà. Chất này đã bị cấm dùng trong kỹ nghệ thực phẩm vì ở liều lượng cao, dùng lâu ngày, có nguy cơ gây ung thư.
Hóa chất Diethylene Glycol là chất lỏng có tác dụng hút ẩm được sử dụng nhiều trong dung môi hữu cơ, làm chất mềm, bôi trơn. Đây là một chất độc, không được sử dụng trong kỹ nghệ thực dược phẩm.
Kem đánh răng từ Trung Hoa tên “Excel”, “Mr Cool” có hóa chất này và được bán ở các tiệm tạp hóa bán lẻ có thể mặc cả.
Kết luận
Chăm sóc hàm răng khỏe mạnh để tiêu hóa thực phẩm, trắng bóng để có nụ cười tươi sáng, nguyên vẹn để tiếng nói không phì phò mất giọng là cả một nghệ thuật, nhưng rất đáng đồng tiền bát gạo.
Vì “Cái răng cái tóc là góc con người”, vừa về phương diện thẩm mỹ, đối thoại lẫn dinh dưỡng.

Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức
Texas-Hoa Kỳ

[vietnam]

Dinh dưỡng với Bệnh của Răng
Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức (Câu Chuyện Thầy Lang)

Từ thời cổ La Mã, Hy Lạp, các thầy thuốc đã thấy có sư liên hệ giữa thức ăn và bệnh của răng. Vào thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên, Aristotle quả quyết là ăn trái vả (figs) là một trong những nguyên nhân làm hư răng.
Ngày nay, nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự ăn uống và thực phẩm có vai trò lớn đối với quá trình mọc răng, sự vững chắc của răng cũng như các bệnh răng-miệng.
Thành phần dinh dưỡng của một món ăn, cách tiêu thụ món ăn đó cũng có thể ngăn ngừa hoặc gây ra bệnh cho hàm răng. Ngược lại, tình trạng tốt xấu của răng-miệng cũng có ảnh hưởng vào sự dinh dưỡng của cơ thể.
Quá trình mọc răng
Con người có hai thời kỳ tạo răng. Ngay từ khi bào thai mới được hai, ba tháng, răng đã bắt đầu thành hình. Sau khi sanh, từ tuổi 6 tháng tới 30 tháng, răng nhú ra và tăng trưởng. Đây là lớp răng sữa gồm có mười chiếc cho cả hàm trên và hàm dưới.
Rồi tới khoảng 6 tuổi thì răng vĩnh viễn thành hình với toàn bộ từ 28 tới 32 chiếc, tùy theo 4 chiếc răng khôn có chịu ló đầu ra hay không.
Các chất dinh dưỡng mà người mẹ tiêu thụ cần đầy đủ cho sự cấu tạo và tăng trưởng của thai nhi. Đạm, chất căn bản của mọi loại tế bào, trong đó có răng, là chất phải có trong thời kỳ mẹ mang thai. Bình thường, bà mẹ ăn khoảng 50gr đạm một ngày. Giai đoạn mang thai cần ăn thêm 10gr đạm để nuôi thai nhi. Thiếu đạm, răng sữa có thể không nhú được mà sau này còn dễ bị hư răng.
Người mẹ cũng cần tăng số lượng calcium trong thực phẩm lên khoảng 1200mg mỗi ngày để giúp thai nhi tạo mầm răng. Thiếu calcium trong thời kỳ tạo răng và tạo xương hàm đều đưa tới răng không hoàn chỉnh, quá liền với nhau hoặc kém phẩm chất.
Mẹ cũng cần gia tăng sinh tố D để calcium dễ được ruột hấp thụ. Thiếu sinh tố D, men răng xấu, có vết rạn dễ đưa tới hư răng.
Sinh tố C kích thích sản xuất chất tạo keo collagen mà chất này rất cần thiết cho việc tạo chất ngà răng (dentin)
Sinh tố A để tạo chất keratin cho men răng (enamel). Thiếu sinh tố A làm men nứt, xương hàm kém phát triển khiến cho răng mọc không ngay hàng.
Fluor làm cứng răng trong thời kỳ tạo răng và để ngừa hư răng sau này.
Iod giúp răng mau nhú ra.
Nói chung về dinh dưỡng, người mẹ phải tiêu thụ thêm khoảng 300 calori mỗi ngày, với các thực phẩm đa dạng, đầy đủ chất dinh dưỡng.
Người mẹ cũng không nên dùng một vài thứ trong khi có thai để tránh ảnh hưởng tới thai nhi. Thí dụ như không uống thuốc Tetracycline để răng con không mang mầu vàng xỉn vĩnh viễn.
Và sau khi đứa trẻ chào đời cho tới suốt quá trình lớn lên và phát triển, sự vững chắc và toàn vẹn của răng tùy thuộc rất nhiều vào chế đô dinh dưỡng.
Răng có thể bị sâu răng, rụng; nha chu có thể bị viêm làm hư hao tới răng.
Sâu Răng
Năm 1986, khi khai quật mấy ngôi mộ cũ ở Ai Cập, các nhà khảo cổ thấy một hàm răng có chiếc răng được nhét một mẩu kim loại vào thân răng. Các chuyên gia suy luận rằng, người quá cố này nhét mẩu kim loại vào răng để ngăn sâu khỏi vào nằm trong đó mà phá răng hoặc mảnh kim loại đựoc dung để chám răng sâu. Như vậy thì bệnh sâu răng không phải là mới lạ, mà vốn đã có tự ngàn xưa.
Ngày nay, y khoa học đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề liên quan đến bệnh sâu răng, nêu ra các nguyên nhân gây sâu răng cũng như có nhiều phương thức phòng ngừa hữu hiệu.
1. Diễn tiến của quá trình sâu răng
Sâu răng là một loại bệnh nhiễm khuẩn. Quan sát các động vật không có vi khuẩn trong miệng đều cho thấy rằng chúng rất ít bị sâu răng.
Trong bệnh này, các sản phẩm chuyển hóa acid hữu cơ sinh ra do tác dụng của vi khuẩn trên thực phẩm dính kẹt trong răng miệng, làm tiêu hao dần dần khoáng chất calcium ở men răng. Từ đó răng bị phá hủy dần dần.
Sâu răng có thể xẩy ra cho bất cứ răng nào trong miệng cũng như bất cứ phần nào của răng. Răng mới mọc dễ hư hơn răng đã có từ lâu, vì thế khi mới mọc răng sữa hoặc răng thường đều cần đựơc săn sóc kỹ lưỡng hơn.
Vi sinh vật trong miệng làm hư răng nhiều nhất là loại Streptococcus Mutans, rồi đến loại Lactobacillus casein và Streptocoocus sanguis.
Quá trình sâu răng diễn ra như sau:
Sau khi ăn một món thực phẩm nào đó, thì một phần nhỏ thực phẩm dính lại trên răng hoặc giữa các kẽ răng, tạo ra một mảng bựa (plaque). Bựa này là môi trường dinh dưỡng tốt cho vi khuẩn sinh sản. Bựa là hỗn hợp của 70% vi khuẩn và 30% chất đường, acid.
Sau đó, calcium sẽ đóng lên bựa, trở nên cứng hơn, bám chặt vào răng và nướu răng. Tại đó, vi khuẩn làm thực phẩm lên men, tạo ra acid lactic. Acid ăn mòn chất bảo vệ men răng, vi khuẩn xâm nhập được vào cấu tạo răng để hủy hoại. Thời điểm tác hại mạnh nhất là nửa giờ sau khi ăn, khi mà mức độ acid lên rất cao. Diễn tiến này xẩy ra rất âm thầm, đôi khi kéo dài cả vài năm và không gây đau đớn cho nạn nhân cho tới khi răng sún, răng rơi.
2. Dinh dưỡng với sâu răng
Thực phẩm các loại khi kẹt lại trong răng đều bị vi khuẩn chuyển hóa. Thời gian thực phẩm ở răng miệng càng lâu thì lại càng có hại.
Carbohydrat dễ lên men như các loại đường sucrose, fructose, maltose, lactose; mật ong, đường vàng, mật mía; trái cây tươi, khô hoặc đóng hộp; nước ngọt ...đều là những món ăn ưa thích của vi khuẩn. Chỉ một chút đường trong bánh kẹo cũng đủ làm cho các món này dính lâu trong miệng, tạo điều kiện thuận lợi cho tác dụng của vi khuẩn.
Quan sát cho thấy người hay dùng chất ngọt bị hư răng nhiều gấp 12 lần người ít dùng. Đường hóa học saccharin, aspartame, cyclamate không làm hư răng; đường xylitol, sorbitol trong rượu không lên men lại được coi như bảo vệ răng.
Chất đạm trong thịt, trứng, cá; chất béo, vài loại pho mát có tác dụng bảo vệ răng khỏi sâu.
Chất béo tạo ra một lớp dầu mỏng che răng nên có tác dụng làm giảm tác dụng của đường, làm giảm độ dính của thực phẩm vào răng miệng.
Thực phẩm có nhiều xơ như dưa gang, rau riếp...giúp làm sạch răng và loại bỏ mảng bựa vôi.
Thực phẩm vô hại cho răng là loại khi ăn không làm tăng nồng độ acid của nước miếng.
Ăn uống nhiều lần (ăn vặt) trong ngày cũng làm thay đổi độ acid/kiềm của nước miếng và ảnh hưởng tới sự sâu răng. Thí dụ ăn năm cái kẹo một lúc rồi súc miệng thì ít có hại hơn là lai rai ăn số kẹo đó trong ngày. Ăn quà vặt cũng là một nguy cơ sâu răng vì độ acid trong miệng lên cao nhiều lần trong ngày.
Cần nhớ là mỗi lần một lượng nhỏ carbohydrat dễ lên men được đưa vào miệng là độ acid trong nước miếng tăng lên cao và ăn mòn men răng.
Thực phẩm ăn xen kẽ cũng có ảnh hưởng tới khả năng gây sâu răng.
Thực phẩm gây sâu răng mà ăn xen kẽ với thực phẩm không gây sâu răng thì sẽ tốt hơn. Chuối thường hay dính răng, dễ đưa đến sâu răng, nhưng khi ăn kèm theo uống sữa thì tác dụng xấu giảm đi. Tráng miệng với miếng bánh ga-tô dính răng mà sau đó lại nhai miếng pho mát Thụy sĩ thì miệng sạch mau hơn. Sữa có nhiều calcium, phosphore nên có tác dụng trung hòa với thực phẩm dễ gây sâu răng, như đường.
Dạng lỏng hay đặc của thực phẩm cũng là một yếu tố quan trọng.
Thực phẩm lỏng rời miệng mau hơn món ăn đặc nên độ acid cũng thấp hơn.
Một cục kẹo cứng ngậm trong miệng cho tan dần tạo ra môi trường thuận lợi cho vi sinh vật. Kẹo cao su không đường nhai lâu làm tăng nước miếng và rửa sạch răng.
Ngô rang có nhiều chất xơ, ít carbohydrat lên men cho nên đều tốt cho răng.
Nước miếng có vai trò quan trọng trong sự tiêu hóa cũng như bảo vệ răng. Có ba tuyến nước miếng là tuyến mang tai, tuyến dưới lưỡi và tuyến dưới hàm.
Nước bọt có tính kiềm mà nhiệm vụ chính là giữ độ ẩm cho miệng, giúp tiêu hóa thực phẩm, giảm thay đổi acid trong miệng và tiêu hóa tinh bột. Nước bọt có nhiều calcium và phosphore nên trung hòa acid do vi khuẩn tạo ra.
Sự nhai, ngửi hoặc nhìn thấy món ăn ngon thơm đều làm chẩy nước miếng.
Sự tiết nước miếng giảm khi ngủ nên miệng thường khô. Nước miếng cũng giảm trong một vài chứng bệnh hoặc do tác dụng của vài dược phẩm như thuốc trị kinh phong, trầm cảm, dị ứng, cao huyết áp, thuốc có chất á phiện, các tia phóng xạ trị liệu.
3. Phòng ngừa sâu răng.
Sâu răng có thể xẩy ra ở mọi lứa tuổi, nhứt là khi còn thơ ấu. Sự chăm sóc những răng sữa liên quan đặc biệt tới sự tăng trưởng của hàm răng khôn sau này. Răng sữa giúp trẻ nhai thực phẩm, giữ cho hàm ở vị trí tốt cho răng vĩnh viễn. Răng tạm thời mà rụng sớm thì khoảng trống sẽ bị các răng khác lấp vào và choán chỗ của răng khôn.
Răng sữa có thể bị hư khi mới hai tuổi, vì thế cha mẹ cần lưu ý chăm sóc răng cho con.
Về dinh dưỡng, nên cẩn thận với thực phẩm có nhiều đường ngọt.
Mặc dù đường ngọt đã được chứng minh là nguy cơ số một gây sâu răng, nhưng khuynh hướng chung của chúng ta vẫn là thích các món ăn ngọt. Khuynh hướng này đặc biệt nguy hiểm ở trẻ em đang độ tuổi phát triển, khi chưa có ý thức tự bảo vệ trong việc chọn lựa món ăn tốt cho sức khỏe.
Nhiều bà mẹ dùng viên kẹo ngọt để khen thưởng con. Nhiều người cho con bú bình nước pha với đường, thay cho sữa. Có bà mẹ lại nhúng cái núm vú cao su vào mật ong rồi cho con ngậm. Tất cả đều là nguy cơ dễ dàng làm hỏng những chiếc răng non.
Khi ngủ, không nên cho ngậm bình sữa, vì có thể trẻ không nuốt hết, sữa đọng trong miệng và là môi trường tốt cho vi khuẩn. Nên cho bé ngậm núm giả hoặc ngậm bình nước lã, nếu thấy cần.
Ngoài việc sữa mẹ có nhiều chất bổ dưỡng, con hút núm vú mẹ còn giúp hàm răng ngay ngắn hơn.
Trẻ em cần chế độ ăn uống hợp lý, đa dạng với đầy đủ calcium, phosphore để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của răng. Fluoride, một hóa chất ngăn ngừa sâu răng rất công hiệu, cũng cần được hiện diện trong thực phẩm, nước uống.
Cha mẹ cần hướng dẫn trẻ em trong việc giữ gìn vệ sinh răng, cách dùng bàn chải, dây cọ răng (flossing). Bàn chải nên thay mới khi không còn bảo đảm làm sạch răng, và cần được thường xuyên rửa kỹ để loại bỏ thực phẩm cũng như vi khuẩn dính vào.
Vệ sinh răng miệng, nói chung, gồm có:
- Đánh răng mỗi ngày hai lần, nhất là sau bữa ăn
- Súc miệng sau khi ăn hoặc uống
- Nhai kẹo cao su không đường trong 15 phút sau bữa ăn để nước miếng ra nhiều
- Cọ khe răng mỗi ngày hai lần
- Dùng kem đánh răng có fluoride
- Súc miệng bằng dung dịch chlorexidine;
- Bớt ăn thực phẩm ngọt hoặc có nhiều carbohydrate dễ lên men.
Các khoa học gia hiện đang tìm kiếm loại vaccin để ngăn ngừa sâu răng. Hy vọng trong tương lai gần, vaccin này sẽ được bào chế.
Bác sĩ Nha Khoa Jeffry Hillman của Đại Học Florida đang nghiên cứu thay đổi biến dị của vi khuẩn Streptococcus mutans khiến chúng không còn khả năng gây sâu răng nữa.
Bệnh nha chu (Periodontal disease)
Nha chu là các mô nâng đỡ và gắn răng, gồm có nướu (gum), màng nha chu (periodontal membrane), xương ổ răng (alveolair bone) và xi măng (cementum).
Bệnh của nha chu là nguyên nhân quan trọng của sự rụng răng sau tuổi 35-40. Ở tuổi này, có tới 75% người mắc bệnh nha chu. Nguy cơ hàng đầu của bệnh nha chu là không giữ gìn vệ sinh răng miệng. Nha chu là bệnh nhiễm vi khuẩn.
Có 2 loại chính là viêm nướu (gingivitis) và viêm hủy hoại các mô nâng đỡ răng (periodontitis) Viêm nướu răng có thể điều trị được và cần được điều trị ngay để tránh bệnh trầm trọng hơn cho mô nâng đỡ và sự rụng răng.
Khởi đầu của bệnh nha chu là mảng bựa (plaque) bám trên ranh giới răng và nướu mà thành phần cấu tạo có vi khuẩn với chất hữu cơ. Vi khuẩn tiết ra độc chất làm nướu sưng, viêm, chẩy máu. Nếu không chữa, sẽ có những túi nhỏ chứa đầy vi khuẩn xuất hiện chung quanh răng. Nha chu, đôi khi cả xương hàm, sẽ bị nhiễm độc.
Các mảng bựa bám chặt cần được nha sĩ giúp lấy đi, vì dùng bàn chải đánh răng không đủ mạnh để làm sạch chúng.
Trong bệnh nha chu, ngoài vệ sinh răng miệng, sự dinh dưỡng cũng có vai trò đáng kể.
Một chế độ dinh dưỡng đầy đủ sẽ làm nướu khỏe mạnh để ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn và các hóa chất độc hại.
Thiếu sinh tố C, folate làm yếu nướu. Thiếu sinh tố C trầm trọng khi chế độ ăn uống không có rau tươi và trái cây sẽ gây ra bệnh scurvy trong đó nớu răng sưng và chẩy máu.
Thiếu chất đạm, sinh tố A và B cũng đều đưa tới bệnh nha chu.
Ngoài ra, người bị bệnh tiểu đường, bệnh tuyến cận giáp, bệnh thiếu hồng cầu, khô miệng, đang điều trị bằng phóng xạ cũng có nguy ngơ mắc bệnh nha chu.
Kết luận
Phương ngôn ta có câu nói:
“Cái răng cái tóc là góc con người”
Tuy chỉ là một góc của con người, nhưng răng có nhiều vai trò quan trọng. Răng là cửa ngõ đầu tiên cho sự tiêu hóa, nuôi dưỡng cơ thể. Nếu răng không nhai, không xé thực phẩm trước khi nuốt thì thực phẩm chẳng làm sao mà xuống dạ dày để được tiêu hóa tiếp.
Một hàm răng đen hạt huyền, “răng đen nhi nhí, ông Lý cũng khen”, hoặc hàm răng trắng như ngọc làm gương mặt rạng rỡ khi cười, khiến thiên hạ cũng vui theo.
Răng sâu, răng rụng hết trơn thì làm sao mà hùng dũng đọc “đít cua”, làm sao mà thủ thỉ “tán đào, tán kép”!!
Một hàm răng không sâu không hư hỏng cũng có ảnh hưởng tốt cho cơ thể.
Kết quả nghiên cứu bên Phần Lan, công bố trong British Journal of Medicine ngày 25 tháng 3 năm 1989 cho hay, có một liên hệ giữa bệnh của răng với một số bệnh tổng quát của cơ thể như tai biến động mạch não, bệnh tim, bệnh tiểu đường.
Các nghiên cứu mới đây tại Hoa Kỳ, Canada, Anh, Thụy Ðiển cũng có cùng kết luận.
Theo H.I. Morrison, người mang bệnh nha chu có nhiều rủi ro tử vong vì bệnh tim mạch.
Kết quả nghiên cứu của bác sĩ Walter Loesche, Ðại học Nha Michigan, đăng trên tạp chí của hội Nha khoa Hoa Kỳ vào tháng 3 năm 1998 cũng cho hay có sự tương quan giữa bệnh động mạch vành với bệnh của răng và nướu răng.
Ngày xưa, các cụ ta có tục lệ nhuộm răng đen bằng nhựa cánh kiến, phèn đen. Hàm răng của các cụ bền vững, đẹp hạt huyền cho tới ngày các cụ ra đồng nằm ca hát với giun với dế.
Hay là ta phục hồi lại chế độ nhuộm răng và phổ biến cho bàn dân tứ xứ. Có khi lại trở thành tỷ phú đô la.

Bác sĩ Nguyễn Ý Ðức
Texas-Hoa Kỳ

[vietnam]

Hôi Miệng
bác sĩ Trần Mạnh Ngô

Thường thì vào buổi sáng, người ta hay bị hôi miệng. Hôi miệng không có ảnh hưởng gì tới sức khỏe con người, nhưng đôi khi gây cản trở giao tế hàng ngày, có thể ảnh hưởng một phần nào tới công việc làm ăn của chúng ta.
Những hóa chất làm cho hôi miệng:
Mùi hôi là do chất hơi có lưu huỳnh (Sulfur), như: hydrogen sulfide, methyl mercaptan, dimethyl sulfide, và dimethyl disulfides. Đôi khi, mùi hôi do những chất hơi acids béo (fatty acids) như propionic, butyric, hay valeric acids hay những chất amines (indole, skatole, cadaverine và putrescine).
Nguyên nhân hôi miệng:
. Hôi miệng tùy thuộc vào lượng nước miếng tiết ra, lúc chúng ta nhai hay nuốt.
. Chất hơi lưu huỳnh thấm vào mô mềm trong miệng. Khi nước miếng hay mô mềm trong miệng không đủ sức giữ chất hơi lưu huỳnh, xông ra, sẽ làm hôi miệng.
. Vi trùng trong miệng nảy nở tùy theo từng loại, cộng thêm vấn đề vệ sinh, thói quen ăn uống, và lượng nước miếng tiết ra.
. Những môi trường như thay đổi nhiệt độ, ẩm ướt, đồ ăn thức uống, dưỡng khí, và độ cường toan pH, đều ảnh hưởng tới hôi miệng.
Bệnh hôi miệng do răng lợi:
. Phần lớn bệnh hôi miệng là do vi trùng nẩy nở trong những hang hốc nằm trong miệng. Đồ ăn chứa trong những lỗ hổng trong lợi, sâu răng, kẽ răng, mặt lưỡi, đều là những chỗ lý tưởng cho vi trùng sinh sản.
. Độ hôi miệng tăng theo tuổi tác, nhất là khi dùng răng giả, là nơi dễ bị đồ ăn mắc kẹt.
. Một phần ba bị hôi miệng là do bệnh nướu răng sinh ra. Nước miếng bệnh nướu răng dễ làm hôi thối.
. Những bệnh khác cũng làm hôi miệng như: viêm miệng, lưỡi, lợi nướu răng hay viêm thịt dư trong họng (cryptic tonsils), nghẹt hay giảm bài tiết nước miếng (xerostomia).
Hôi miệng do thuốc men:
. Những thuốc men có thể gây hôi miệng như: thuốc cao huyết áp, thuốc an thần, thuốc chữa bệnh xuống tinh thần (depression), thuốc chống histamines, chữa bệnh Parkinson, thuốc lợi tiểu, amphetamines, v.. v..
Hôi miệng do một số bệnh tật khác trong cơ thể gây nên:
. 10% là do những bệnh khác như viêm xoang, viêm thịt dư trong cuống họng (tonsillitis), và bệnh mũi (thí dụ có vật lạ rớt vào muĩ), viêm xoang. Những loại bệnh khác nằm trong phổi như giãn khí quản (bronchiectasis), bướu mụt hay lở loét làm mủ, bọc mủ (abscess), hay ung thư bị nhiễm trùng.
. Bệnh tiểu đường có nhiều chất acetone và ketones xông ra qua đường phổi.
. Bệnh Urê-huyết (azotemia), có chất ammoniac.
. Bệnh chai gan làm cho hơi thở hôi, như có mùi tỏi hay trứng thối, do những chất dimethyl sulfides, methyl mercaptan, và ethanethiol.
. Bệnh thận hư, có mùi tanh như cá, do chất dimethylamines và trimethylamines.
. Ung thư máu (leukemia) hay những bệnh loạn tạo máu (blood dyscrasia) làm cho hơi thở có mùi như máu bị hư, tan rã (decaying blood).
. Những bệnh liên quan đến bao tử ít làm hôi miệng, vì ống thực quản luôn luôn đóng kín và xẹp lại. Còn bao tử chỉ sinh ra mùi hôi, khi bị ợ hay ói mửa. Có những bệnh khác như ợ chua, trào ngược nước chua từ bao tử trở ngược vào thực quản (heartburn), hẹp môn vị (pyloric stenosis), hay thoát vị khe thực quản (hiatal hernia) cũng sinh ra hôi miệng.
. Phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt, thay đổi kích thích tố trong người, sinh ra chất hơi có lưu huỳnh bay qua đường phổi làm hôi miệng.
Do đồ ăn, hút thuốc lá:
. Ăn uống đôi khi có thể giúp đỡ hôi miệng, vì nước miếng ra nhiều, làm sạch miệng. Nhưng ngược lại có nhiều đồ ăn lại làm hôi miệng như: tỏi, hành, rượu. Trong hành tỏi có nhiều chất gây mùi hôi như allicin và dallyl sulfite.
. Hút thuốc lá hay xì-gà gây hôi miệng vì làm giảm nước miếng trong miệng.
Nói tóm lại, có rất nhiều nguyên nhân sinh ra hôi miệng: phần lớn là do những bệnh trong miệng, răng lợi, những bệnh tai mũi họng, hay nhiều bệnh khác nằm trong cơ thể chúng ta.

Cập Nhật:
Phần lớn hôi miệng là do vi trùng phân tán bạch đản gây ra chất hơi chứa lưu huỳnh sulfur. Khoảng 80-90% là do những tảng (plaques) trong răng miệng, bệnh niếu lợi, miệng khô, đặc biệt do vi trùng gram âm tính sống trong môi trường thiếu dưỡng khí.. Vi trùng sinh sản qúa nhiều vùng trong, trên lưỡi. Hôi miệng thấy nhiều nhất ban đêm hay giữa những bữa ăn.
20% hôi miệng do những bệnh rối loạn dinh dưỡng, như suy gan, suy thận hay tiểu đường, nước tiểu chứa chất trimethylamine, nhiễm trùng hô hấp, thuốc men hoặc do dịch bao tử. Định bệnh hôi miệng không khó nhưng tìm hiểu nguyên nhân hôi miệng không dễ dàng.
Vài cách điều trị hôi miệng như: súc miệng bằng thuốc có chất chlorhexidine gluconate, Peridex hay Perio-guard (cần toa bác sĩ), trong 6 tháng có thể giảm vi trùng gram âm tính trong miệng. Súc miệng có chất cetylpyridinium, benzethonium chloride, phenolic-oil, sodium bicarbonate, zinc chloride, hoặc chất kẽm có chất alpha-ionone có thể giảm đượ cnhững chất gây hôi miệng như hydrogen peroxide hay methyl mercaptan (khoảng 24%-59%). Dùng những thuốc kể trên phải hỏi ý kiến bác sĩ.

References:
1) L Feller and Bligaut, SADJ, 60: 17, 2005;
2) M Reiss, G Reiss, Wien Med Wochenschr.150: 98-100, 2000;
3) www.ccspublishing.com/journals4a/halitosis.htm, May 2007.

Bác sĩ Trần Mạnh Ngô

[vietnam]

Mập Phì và Tắt Kinh, Hôi Miệng
Bác sĩ Trần mạnh Ngô

Mập Phì Khi Tắt Kinh
Sau khi bị tắt kinh, cân lượng lên vù vù, vì sao?
Đó là câu hỏi rất thông thường của phụ nữ tới thời kỳ mãn kinh.
Ở tuổi này phụ nữ sẽ xồ xề, mập ra và sẽ phải đối diện nhiều nguy cơ như bệnh cao huyết áp, bệnh cao mỡ. Nguy hiểm hơn là kích thích tố insulin không còn tác dụng mạnh dễ sinh ra bệnh tiểu đường.
Sau khi hết kinh, estrogen sản xuất yếu và lượng cholesterol, nhất là cholesterol xấu (LDL) trong máu tăng cao. Và đó là nguyên nhân dễ sinh bệnh tim mạch (coronary heart disease)
Vài xác xuất mập của phụ nữ khi mãn kinh:
Bình thường phụ nữ khi lớn tuổi, cứ 10 năm tỉ lệ mập sẽ từ từ lên cao. Đặc biệt là tới thời kỳ tắt kinh, cân lượng sẽ tăng lên thật nhiều. Trong 3 năm đầu, phần lớn cân lượng tăng khoảng 10 lbs (Trong trường hợp ngoại lệ, khoảng 3 phần trăm bệnh nhân sẽ bị cân lượng giảm đi khi tắt kinh). Sau đó khi tuổi tác lên cao hơn, sức nặng của cơ thể tăng dần, mỗi năm lên khoảng một cân (lb).
Mỡ biến chuyển trong cơ thể như thế nào?
Tới thời kỳ hết kinh, mỡ tích tụ mỗi lúc mt nhiều trong cơ thể. Về phương diện y học, tăng mỡ bụng quá cỡ là điều đáng lưu ý. Bụng bự là báo hiệu của vài loại bệnh nguy hiểm như tiểu đường loại 2, cao mỡ trong máu, cao huyết áp, vài thứ ung thư và bệnh tim mạch.
Vì sao bị mập?
Mập khi mãn kinh có vẻ liên hệ tới vấn đề sinh lý và tâm tính thay đổi, tuổi tác, hơn là do kích thích tố trong cơ thể thay đổi. Quan trọng nhất là bởi vấn đề thiếu tập thể dục. Thiếu thể dục trong thời kỳ tắt kinh sẽ làm cân lượng tăng lên, mập phì.
Chương trình khảo cứu gần đây (The Women’s Healthy Lifestyle Project) trong quãng thời gian từ 1992 tới 1998 cho thấy:
Phụ nữ ăn uống kiêng cữ, tập thể dục, trong 6 tháng đầu, giảm được 10 cân (lb). Mỡ, cholesterol tổng quát và cholesterol xấu (LDL) đều giảm, huyết áp xuống thấp và đường trong máu cũng sẽ giảm.
Nếu vẫn tiếp tục tập thể dục thì một năm sau, 80 phần trăm phụ nữ sẽ xuống cân lượng giảm dưới mức trung bình (baseline weight). Vòng háng sẽ nhỏ lại. Mỡ tan trong cơ thể.
Sau đây là những lời khuyên cho phụ nữ tới thời kỳ mãn kinh. Mục đích chính là để giúp giảm cân hay giảm mập:
Giảm calories hàng ngày (khoảng 1000 tới 1200 calories cho phụ nữ).
Giảm mỡ trong đồ ăn (khoảng 30 phần trăm tổng số lượng calories).
Tập thể dục nhiều hơn (ít ra là 30 phút mỗi ngày).
Đọc thêm tài liệu giảm mỡ, giảm mập (National Institutes of Health, Obes Res , Suppl 2: 51S, 1998).
Nếu ăn uống lành mạnh, đúng tiêu chuẩn và tập thể dục đều đặn không những sẽ giúp phụ nữ giảm mập, người thon thả, giảm vòng háng, mà còn phòng ngừa được nhiều chứng bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, mỡ cao trong máu. Nói chung, sẽ giảm cơ nguy bệnh tim mạch, giúp phụ nữ sống lâu, trường thọ.
(Cập Nhật: Trong một nghiên cứu gần đây cho biết kích thích tố phụ nữ đóng vai trò quan trọng khi phụ nữ hết kinh. Hay nói cách khác mập phát hiện đúng lúc chấm dứt chu kỳ kinh nguyệt và là lúc kích thích tố estrogen và progesterone từ buồng trứng phụ nữ thuyên giảm. Vậy, kích thích tố phụ nữ thuyên giảm là nguyên nhân gây bệnh mập phì.
Mức estrone của phụ nữ mập phì sau khi mãn kinh tăng cao 40% hơn phụ nữ không mập phì sau khi hết kinh (Estrone là một trong 3 loại estrogens).
Phụ nữ thường ăn vặt ban đêm thêm lý do khác khiến phụ nữ mập phì.
Kết quả một nghiên cứu khác khuyến cáo phụ nữ mập sau khi mãn kinh tăng cao nguy cơ ung thư vú, so sánh vơí phụ nữ mãn kinh cân lượng bình thường.
Mập tăng cao nguy cơ bệnh tiểu đường, tai biến mạch máu não, bệnh tim, bênh khớp xương và một số chứng bệnh ung thư.
Ngược lại, tế bào mỡ có khả năng hấp thụ hay tiết kích thích tố nữ estrogens cho nên mập phì sau khi mãn kinh chậm phát hiện triệu chứng bệnh lãng quên Alzheimer).
Người Mập Hôi Miệng
Trong bài y học thường thức trước đây, chúng ta đề cập vấn đề hội miệng. Chúng ta cũng từng nói những nguyên nhân đưa đến bệnh hôi miệng. Nguyên nhân quan trọng nhất là vấn đề vệ sinh răng lợi. Ngoài ra, phải kể: bệnh viêm nhiễm trùng lợi, răng hư, thuốc uống, những bệnh nhiễm trùng bộ phận hô hấp hay bị bệnh tiểu đường, táo bón, hút thuốc lá, ăn uống kiên khem làm tăng sản phẩm từ mỡ hay bạch đản trong cơ thể, nóng sốt, ăn không tiêu, căng thẳng tâm trí, xạ trị chữa ung thư, và ăn một số đồ ăn đã đề cập trong bệnh hôi miệng và cuối cùng là do miệng bị khô, không đủ nước bọt bài tiết làm trôi đi những mảnh đồ ăn hay vi trùng trong miệng.
Gs Mel Rosenberg thuộc Đại Học thuộc Đại Học Nha Khoa và Y Khoa Tel Aviv tường trình nghiên cứu đăng trong báo Journal of Dental Research, tháng 10, 2007. Kết quả cho thấy người mập tăng nguy cơ hôi miệng. Khi bị mập, bệnh nhân thích dùng đồ ăn giảm cân lượng và những đồ ăn này làm khô miệng, gây hôi miệng. Những người mập thường không giữ gìn vệ sinh, kể cả vệ sinh về răng lợi. Gs Rosenberg cũng cho biết trong 10 người mập, 9 người không biết mình bị hôi miệng. Ngoài vấn đề thức ăn giảm cân, người mập kém vệ sinh răng lợi và có thể vì uống cà phê vào buổi sáng.

Tham Khảo:
1) Journal of Dental Research, October 2007
2) Hôi Miệng trong Y Học Thường Thức, Y Dược Ngày Nay, 2007

Trần Mạnh Ngô, M.D.